Kurduera

Hitz Adina Mintzo Gasteizko Oihaneder Euskararen Etxeak hizkuntza gutxituak ezagutzeko 2015ean abiatutako zikloa da. Munduko errealitate soziolinguistikoaren perspektiba zabaldu eta aberastea eta hizkuntza aniztasuna balorean jartzea eta ezagutaraztea du helburu. 

 

Hilero, hiztun ezberdinek, nor bere hizkuntzan aditua, hizkuntza bat aurkezten dute. Saio bakoitzean marko teorikoa eskaintzeaz gain hizkuntzaren oinarrizko kontzeptuak ikasteko tailerrak egiten dira

 

2016ko apirilean kurduera hizkuntza ezagutu genuen Birgül Yilmazen eskutik.

Kurduera iraniar hizkuntzen adarreko hizkuntza Indoeuroparra da. Kurdistan munduko estaturik gabeko naziorik handienetako bat da eta kurduak eta kurduera hiztunak hainbat herrialdetan barreiatuta daude. Kurduera hizkuntza-talde zabala eta anitza da eta aldaera desberdinak hitz egiten dira eskualdearen arabera, zenbaitetan hizkuntza debekatuta badago ere. Hitz Adina Mintzon Ipar Kurdistanen hitz egiten den kurmanji aldaera landuko zen

Birgül Yilmaz hizkuntzalari eta ekintzaile kurdua da. Hizkuntzalaritza eta ingelera ikasketetan graduatua Londreseko Queen Mary Unibertsitatean, ondoren soziolinguistikako masterra egin zuen Londreseko King’s Collegen. Hiri bereko SOAS Unibertsitatean doktoretza-tesia amaitu berri du. Bertan Ingalaterran bizi diren Ipar Kurdistango identitateak aztertu ditu. Bere interes gaiak nazionalismoa, eleaniztasuna, aldaera estandarrak, hizkuntza ideologiak eta generoa eta hizkuntzak dira, besteak beste. Horrekin batera,  kurduen inguruko hizkuntza-ideologia aztertu du zenbait artikulutan, baita dialektoen eta aldaera batuarekiko jarrera eta bi aldaeren arteko harremana ere.

Hitz Adina Mintzo

Hitz Adina Mintzo Gasteizko Oihaneder Euskararen Etxeak hizkuntza gutxituak ezagutzeko garatzen duen zikloa da.

Munduko errealitate soziolinguistikoaren perspektiba zabaldu eta aberastea du helburu. Euskaldunok ondo dakigu zer den hizkuntza gutxitu baten hiztunak izatea. Testuinguru honetatik abiatuz, zikloak munduko hizkuntza aniztasuna balorean jarri eta ezagutarazi nahi du. 

Inaugurazioa:

Oraingoan Hitz Adina Mintzok sei hizkuntza gutxitu hurbilduko dizkigu. Europako frisiera eta kaxubiera, Amerikako kokamera eta txerokiera, zeinu hizkuntza eta esperantoa.

Urtzi Urrutikoetxea kazetari eta idazleak inauguratuko du ikasturtea Zertaz ari gara hizkuntza-normalizazioaz ari garenean? izenburupeko hitzaldiarekin. Irailaren 27an izango da eguerdiko 12:00etan EHUko Elurreta eraikineko gradu aretoan eta 19:00etan Oihanederreko Ortuño aretoan.
 
17/18 ikasturtea, 6 hizkuntza:

Urritik apirilera bitartean beraz, hilero, hiztun ezberdinek, nor bere hizkuntzan aditua, hizkuntza bat aurkeztuko dute. Saio bakoitzean marko teorikoa eskaintzeaz gain hizkuntzaren oinarrizko kontzeptuak ikasteko tailerrak egingo dira. 

Parte hartze ziurtagiria: 

Saio guztietan (12 ordu) parte hartzen duten pertsonek ZIURTAGIRIA jasoko dute. Horretarako izena eman behar da: hemen.

Hitz Adina Mintzo: 

2015etik hona Europako galiziera, asturiera, aragoiera, katalana, galesera, Irlandako gaelera, gaskoiera eta Guernsey uharteko guernseyera, Amerikako nawatera, quichuera, kaqchikelera, maya yucatekoa eta lenkera, Asiako kurduera eta hokkienera eta Afrikako tamazightera hizkuntzak landu dira.

Beñat Garaio zikloaren gidariak 15/16 ikasturtean zehar landutakoaren birpasa egin zuen Está Pasando en Gasteiz komunikabidean. 

Hokkienera - Asiako hego-ekialdea

Hitz Adina Mintzo Gasteizko Oihaneder Euskararen Etxeak hizkuntza gutxituak ezagutzeko antolatutako zikloa da. Egitasmoak munduko errealitate soziolinguistikoaren perspektiba zabaltzea eta aberastea du helburu, euskarak mapa linguistiko horretan duen tokitik abiatuta. 

16/17 ikasturtean Irlandako gaelera, erdialdeko Amerikako lenkera, aragoiera, Ameriketako hainbat hizkuntza, Asiako hego-ekialdeko hokkienera, katalana eta Guernsey uharteko guernseyera hizkuntzak landu ziren.

2017ko apirileko saioan Asiako hego-ekialdeko hokkienera hizkuntza aurkeztu zuen Sim Tze Wei hizkuntza-ekintzaileak.

Bere garairik onenean hokkienerak Espainiaren biztanle kopurua baino hiztun gehiago zituen eta Txinako hego-ekialdeko kostaldean, Taiwanen eta Asiako hego-ekialdean hitz egiten zen. Geroztik lingua franca bilakatu da Txinaz gaindiko beste lurralde batzuetan, adibidez, Taiwan, Singapur eta Malaisiako zenbat hiritan, baina globalizazioa eta giro politiko txarra tarteko, gainbehera azkarrean doa.

Sim Tze Wei hizkuntza-ekintzailearen eskutik ezagutu genuen hokkienera. Tze Wei Malaisiako hizkuntzalaria eta hokkienera hizkuntzaren mantentzearen aldeko ekintzailea da. Kuala Lunpuren Telekomunikazio Ingeniaritza ikasitakoa, denborarekin hizkuntzekiko pasioa garatu eta Londresera aldatu zen, bertan SOAS unibertsitatean ikasteko.

Geroztik, hizkuntza biziberritzen jarduten du eta Speak Hokkien Campaign egitasmoaren arduraduna da. Kanpainak hokkieneraren transmisioa aldarrikatu eta kaleko erabilera bultzatu nahi du. Horretaz gain, Tze Wei azpidazle eta itzultzailea ere bada, ekialde eta mendebaldearen arteko (kultura) zubi lanak egin asmoz.

Erdialdeko Amerikako lenkera

Hitz Adina Mintzo Gasteizko Oihaneder Euskararen Etxeak hizkuntza gutxituak ezagutzeko antolatutako zikloa da. Egitasmoak munduko errealitate soziolinguistikoaren perspektiba zabaltzea eta aberastea du helburu, euskarak mapa linguistiko horretan duen tokitik abiatuta. 

16/17 ikasturtean Irlandako gaelera, erdialdeko Amerikako lenkera, aragoiera, Ameriketako hainbat hizkuntza, Asiako hego-ekialdeko hokkienera, katalana eta Guernsey uharteko guernseyera hizkuntzak landu ziren.

2017ko martxoko saioan Erdialdeko Amerikako lenkera hizkuntza aurkeztu zuen Alan King hizkuntzalariak.

Lenkeraren egoera berezia da, izan ere, egun hiztunik ez duela esan daiteke. Lenka talde etnikoek bizirik diraute El Salvador eta Hondurasen, baina hizkuntza duela hiru hamarkada desagertu omen zen. Hizkuntzak hil ondoren, ordea, badaude hizkuntzak berpizteko ahaleginak egiten dituztenak. Hori gertatu zen, esaterako, kornubierarekin. Hitz Adina Mintzok momentuan abiatzen ari den lenkeraren berpizte prozesua hurbilduko digu.

Alan King (Lancashire, Ingalaterra, 1954) hizkuntzalari, itzultzaile eta euskalari euskaldunak aurkeztu zuen hizkuntza.  Londreseko Unibertsitatean euskararen inguruan egindako tesiarengatik linguistikan doktorea da King. Kalifornian hainbat urte eman zituen Euskal Herrira etorri aurretik. Ordutik bertan bizi da, eta tarteka Katalunia, Gales eta El Salvadorren ere bizitzen egon da. Azken honetan nawatera hizkuntzaren berreskuratzearen aldeko mugimenduan egin zuen lan eta, hain zuzen ere, hizkuntza hori aurkeztu zuen Hitz Adina Mintzon 2015ean. Hizkuntzen zale amorratua da, batez ere hizkuntza gutxituena, eta ikerkuntza itzultzaile lanarekin uztartzen du. Azkenaldian lenkera hizkuntza berreraikitzen eta berpizten dihardu.

Hitzaldia euskaraz izan zen.

Irlandako gaelera

Hitz Adina Mintzo Gasteizko Oihaneder Euskararen Etxeak hizkuntza gutxituak ezagutzeko antolatutako zikloa da. Egitasmoak munduko errealitate soziolinguistikoaren perspektiba zabaltzea eta aberastea du helburu, euskarak mapa linguistiko horretan duen tokitik abiatuta. 

16/17 ikasturtean Irlandako gaelera, erdialdeko Amerikako lenkera, aragoiera, Ameriketako hainbat hizkuntza, Asiako hego-ekialdeko hokkienera, katalana eta Guernsey uharteko guernseyera hizkuntzak landu ziren.

2017ko otsaileko saioan Irlandako gaelera aurkeztu zuen Patrick Carlin hizkuntzalariak.

Irlandan (Eiren) eta Eskozian (Alban) hitz egiten da gaelera. Hitz Adina Mintzon lehen aldaera zeltikoa aztertu zen, Eirengoa, alegia. XIX.mendeko erdialdera arte hizkuntza osasuntsu zegoen, baina Britaina Handitik banatzean hasi zen irlandarren hizkuntza nazionalaren gainbehera. Gaur egun hizkuntza ofizial bakarra da Eiren (ez, ordea, Ipar Irlandan) eta erakundeen babes handia du. Babes hori gizarte mailan izatea falta du egoerari buelta emateko.

Patrick Carlin ipar-irlandarraren eskutik ezagutu genuen hizkuntza. Carlin soziolinguista eta Cardiffeko Unibertsitateko galesera eskolako kidea da. Azken urte hauetan hizkuntza politikaren arloan aritu da lanean, bereziki galeserazko eta gaelerazko komisarioaren erregulazio-jardueran. 2016an “The Welsh Language Commissioner in context: roles, methods and relationships” izeneko liburuko kolaboratzailea izan zen. Euskal Herria eta Kataluniarekin lotura estua du eta hainbat egonaldi eginak ditu bi lekuetan. 2015ean galesera hizkuntza aurkeztu zuen Hitz Adina Mintzon.

Hitzaldia euskaraz izan zen.

 

 

Guernseyera

Hitz Adina Mintzo Gasteizko Oihaneder Euskararen Etxeak hizkuntza gutxituak ezagutzeko antolatutako zikloa da. Egitasmoak munduko errealitate soziolinguistikoaren perspektiba zabaltzea eta aberastea du helburu, euskarak mapa linguistiko horretan duen tokitik abiatuta. 

16/17 ikasturtean Irlandako gaelera, erdialdeko Amerikako lenkera, aragoiera, Ameriketako hainbat hizkuntza, Asiako hego-ekialdeko hokkienera, katalana eta Guernsey uharteko guernseyera hizkuntzak landu ziren.

2017ko urtarrileko saioan guernseyera aurkeztu zuen Julia Sallabank adituak.  

Guernseyera Mantxako uharteetako bat den Guernsey uhartean hitz egiten den hizkuntza normandiarra da. Irla hauek urteetan zehar mantendu dute Britainiar Koroarekiko autonomia eta hori ere arlo kulturalean nabaritu da: ez dira ez britainiarrak ez frantsesak, baina izan litezke. Gaur egun guernseyera ia ez da irakasten eskoletan eta 5.000 hiztunera ere ez omen da iristen, azken hamarkadan hizkuntzaren aldeko ekimenak abiatu diren arren. 

Julia Sallabank Londresko SOAS Unibertsitateko irakaslea da, hango Hans Rausing Endangered Language Program-en baitan. Guernsey-koa zuen ama eta hortik sortu zitzaion gerora hizkuntza ikasi eta aztertzeko gogoa. Geroztik, guernseyeraren aldeko hamaika ekimenetan jardun da. Ikerlari bezala, hizkuntza biziberritzea eta hizkuntza plangintza eta politika ditu ikergai nagusi, bereziki ikuspegi soziolinguistiko batetik abiatuta. Hizkuntza biziberritzearen esparrua teorizatu gabe dagoela ebatzita, eremu hori ‘intelektualizatzen’ dihardu. Idazle oparoa da eta iaz “Cambridge Handbook of Endangered Languages” argitaratu zuen, Peter Austin adituarekin batera.

Hitzaldia ingelesez izan zen eta euskararako aldi-bereko itzulpen zerbitzua egon zen. Saioak Munduko Hizkuntza Ondarearen UNESCO Katedraren laguntza jaso zuen.

Aragoiera

Hitz Adina Mintzo Gasteizko Oihaneder Euskararen Etxeak hizkuntza gutxituak ezagutzeko antolatutako zikloa da. Egitasmoak munduko errealitate soziolinguistikoaren perspektiba zabaltzea eta aberastea du helburu, euskarak mapa linguistiko horretan duen tokitik abiatuta. 

16/17 ikasturtean Irlandako gaelera, erdialdeko Amerikako lenkera, aragoiera, Ameriketako hainbat hizkuntza, Asiako hego-ekialdeko hokkienera, katalana eta Guernsey uharteko guernseyera hizkuntzak landu ziren.

2016ko abenduko saioan aragoiera landu zen. Aragoiera gaur egun Aragoiko iparraldean, Pirinioen eskualdean hain zuzen, hitz egiten den hizkuntza erromantzea da. Esan liteke tarteko hizkuntza aldaera bat dela eta batzuetan hizkuntza beraren batasuna ere zalantzan jartzen da, azpi-aldaera asko baititu. Aragoin bertan legedia oso zabarra eta lausoa izan da hizkuntzarekiko eta 20.000 hiztun baino gutxiago dituela esaten da.

Iris Orosia Campos Bandrés (Zaragoza, 1989) hizkuntza ekintzailearen eskutik ezagutu genuen hizkuntza.

Iris musikako Irakasle Eskolan lizentziatua eta Giza Zientzietan lizentziatua da  Zaragozako unibertsitatean, zeinetan aragoierar Filologia espezializatean irakasle lanetan dabilen. Gaur egun doktoretza egiten ari da UNIZAR-en eta bertan aragoieraren irakaskuntza aztertzen ari da. Aragoieraren irakaskuntza diseinatzeko hainbat egitasmotan hartu du parte, 2013an esaterako El aragonés en el siglo XXI txostena idatzi zuen beste egile batzuekin batera. Idazle oparoa da baita Ambistas/Anvistas dokumentaleko zuzendari eta sortzailea. 

Hitzaldia aragoieraz izan zen.